کلیشه های ذهنی

عقیده قالبی Stereotypes (کلیشه های ذهنی) ریشه‌ای یونانی دارد و به معنای «محکم» و «غیرمتحرک» است

و اصطلاحا تصور یا عقیده‌ای است که شخص یا گروهی بدون تعمق بپذیرد. عقیده قالبی،

بیانگر قضاوتی ساده شده، بررسی نشده و گاه نادرست، در باب گروهی دیگر و یا حتی وقایعی

چند است. به تصور قالبی، نگرش کلیشه‌ای نیز گفته می‌شود که ممکن است در یافتن علل

دقیق مسائل و واقعیتهای اجتماعی مشکلاتی بوجود آورد. 

تفکر قالبی یا کلیشه های ذهنی ترکیبی از نگرشها و پیشداوریها است و به هر نوع باور تعمیم یافته

به حد اغراق، و اغلب نادرست، درباره گروهی از مردمان اطلاق میشود که شخص بر پایه ان چنین

می پندارد که همه افراد ان گروه از ویژگی معینی برخوردار اند؛ مثلاً این تصور که قالبی که همه

اصفهانی  ها خسیس اند و … 

از نظر جامعه شناسی تصورات قالبی، باورهای تعمیم یافته ای است که در مورد برخی از اقلیتهای

مذهبی، نژادی و قومی ساخته و پرداخته میشود. اعضای این اقلیتها، ویژگیهای شخصیتی و الگوهای

رفتاری خاص و از پیش تعین شده ای از خود نشان میدهند. بنابراین، تصورات قالبی در برابر استدلال

مخالف سخت مقاومت میکند و فردی که دارای باورهای قالبی است، همواره دچار تعصب میشود.

مثال: تصورات قالبی عامه گهگاهی در جوامع مختلف نسبت به برخی از الگو ههای قومی، نژادی یا

محلی بروز میکند. در بسیاری از کشورها، کلیشه های ذهنی عامه از قبیل نسبت دادن هر یک از صفات

خست، سادگی، زرنگی، مهمان نوازی و تعصب به ساکنان هر یک از مناطق جغرافیایی  کشور،

وجود داشته است، اما واقعیت این است که این صفات، به طور انحصاری در هیچ یک از این مناطق

عمومیت ندارد. در میان ساکنان مناطقی که تصورات قالبی خست نسبت به آنان رواج دارد،

افرادی سخاومندی بسیاری وجود دارند و در میان ساکنان مناطق گوناگونی که تصورات قالبی

سادگی، زرنگی، مهمان نوازی یا تعصب نسبت به آنان رایج است، افراد زرنگ، ساده، مهمان گریز

یا غیر متعصب بسیاری یافت میشود.

تفکر قالبی

تصوری است کلی و بی انعطاف که در ذهن انسان جای میگیرد و در قضاوتها مورد

استفاده واقع میشود. بی تردید، داوریهایی که بر چنین تصورات و عقایدی استوار باشد ممکن است

با واقعیت ارتباط داشته باشد، اما این ارتباط سطحی و غالباً نادرست است. شخصی که در ذهن خود

تصویری از ملتی می سازد و آن را در مورد همه افراد آن ملت صادق می داند، دستخوش عقاید

قالبی و قضاوتهایش سریع، کلی و سطحی است.