فیلم اسب حیوان نجیبی است ، درباره یک مجرم فراری است که به مدت ۲۴ ساعت از
زندان مرخصی گرفته و با پوشیدن لباس یک مامور نیروی انتظامی در این مدت میکوشد
به زعم خود، اسباب سوء استفاده از گروهی از مردم را فراهم آورد،اما اتفاقات متفاوتی
در این مسیر میافتد که فضایی دیگر را رقم میزند.
این فیلم ، ساخته عبدالرضا کاهانی، فیلمی تاثیرگذار و جذاب است.
فیلمساز از منظری آسیب نگر و با رویکرد روانشناسی اجتماعی به پدیدههای جامعه
نگریسته و در قالبی شبه مستند فشارهای روحی و روانی اقشار خاصی از جامعه را
آشکارا در معرض نمایش گذاشته است.
افراد در روزمرگی خود تیکهای متفاوتی (بستن دکمه، بازبودن بند
کفش،کندن ریش و …)را تجربه میکنند، بی آنکه به آن آگاه باشند
و به آن توجه کنند. در بادی امر، فیلم اسب حیوان نجیبی است ، بسیار ساده
به نظر میسد،ولی با دقتی افزونتر میتوان دریافت که فیلمنامه نویس هدف محکمی
را دنبال میکند. شخصیتهای متفاوتی که هر یک نمایندهاقشار خاصی در جامعه
هستند در فیلم شخصیتشان را به نمایش میگذارند.در این نمایش نگرشهای افراد ،
شیوه مواجهه با موقعیت و روشهای حل مشکلاتشان مطرح میشود،اما قضاوت درباره
درستی و نادرستی آن برعهده مخاطب گذاشته شده
و همین مسئله مخاطب را با سرشت و سرنوشت شخصیتها درگیر و به او هم ذات پنداری
خاصی میبخشد. رگههایی از طنز و حتی شوخیهای درگوشی حاکم بر فضای کلی فیلم
« اسب حیوان نجیبی است » هم سبب شده تا تماشاگر فیلم را به راحتی و بدون سکته
تا پایان تعقیب کند.
در لحظه به لحظه فیلم مخاطب با خنده کاراکترها میخندد و بادیدن نوع واکنش انها
دست به قضاوت میزند . گویی خود تماشاگر است که برخی از آنها را بارها در زندگی
روزمرهاش دیده و این بار و از منظری آگاهانه در حال مرور مجدد آن دیدارهاست.
محور و نقطه تمرکز اصلی فیلم درباره چگونگی واکنش مردم در رویارویی با منبع قدرت
(مامور نیروی انتظامی با بازی رضا عطاران) است. کاراکترها با دیدن مامور دست پاچه
میشوند و از خود واکنشهایی چون ترس، اضطراب و استرس را نشان میدهند و
میپذیرند هر یک رشوهای پرداخت کنند، حتی اگر مقصر نباشند.
در تحلیل فیلم اسب حیوان نجیبی است ، باید گفت این نوع واکنش نقشها ،بخشی از
واکنش های افراد تحت تاثیر تفکر اجتماعی، باورها، خاطرات، استنباطها و احساساتشان
نسبت به اشخاص شکل میگیرد.
از منظر روانشناسی اجتماعی این تفکرات اجتماعی خود ناشی از عواملی چون
ویژگیهای شخصیتی دیگران، فرآیندهای اصلی شناختی، عوامل زیست محیطی،
زمینه و بستر فرهنگی که رفتار و افکار اجتماعی در آن شکل میگیرد و عوامل و فرآیندهای
زیست شناختی در ارتباط با رفتارهای اجتماعی است.
نوع تفکر اجتماعی با شکل گیری طرحواره در ذهن افراد مرتبط است
بخشی از این ارتباط به عینه در این فیلم مشاهده میشود، به عنوان نمونه شیوه برخورد
نقشها با مامور نیروی انتظامی به طرح واره اولیه آنها از این شخصیت بر میگردد. انگار
چنین وضعیتی را یا شنیدهاند،
یا دیدهاند و یا میتوان گفت حاصل یادگیریها و حتی تجربههای آنهاست که به چارچوب
ذهنیشان وارد شده است. در واقع بخشی از طرح وارههای ذهنی و شیوههای درک
شرایط اجتماعی متوجه این واقعیت است که فرد قبل از این در چنین موقعیتی قرار گرفته
باشد.فیلم اسب حیوان نجیبی است ، تفاوتهای فردی و شیوه مواجهه افراد با
موقعیتهای استرس زا و نوع مکانیزمهای دفاعی به کار گرفته شده را در بوته نمایش
گذاشته است،
همانطور که در فیلم مشاهده میشود، نقشها در شرایط مشابه بسیار مستاصل و
حتی دچار سردرگمی میشوند،در خلوت خود برای رهایی از شرایط استرس زا شیوههایی
چون کندن مو، تمیزکردن ماشین با پارچه، سیگار کشیدن، عدم تمایل به بستن بند کفش،
صحبت از گذشته و …را به عنوان مکانیزم دفاعی به کار میبرند. وسواس فکری و عملی
به کرات در نقشها دیده میشود که از وجود اضطراب و استرس در آنها خبر میدهد.
نکته بسیار ظریف که در فیلم «اسب حیوان نجیبی است »گنجانده شده اما نه به صورت
مستقیم، حضور نیاز نهفته در نقشها ست که به صورت اشاره و کلام کوتاه و حتی در زبان
بدن پدیدار شده است؛ نیاز به توجه و دیده شدن، نیاز به عاطفه و دوست داشتن، نیاز به
تایید از سوی دیگران نمونههایی است که در فیلم مدام روی انها تاکید میشود.